Buitengaats maker in beeld: Morgan Knibbe

Ruim 4000 Nederlandse makers en organisaties met internationale ambities gaan jaarlijks Buitengaats. DutchCulture brengt ze in een reeks interviews in beeld. Deze keer: regisseur en cameraman Morgan Knibbe.

In 2015 ging mijn debuut Those Who Feel the Fire Burning in premiere. De film gaat over vluchtelingen aan de rafelranden van Europa, verteld vanuit het perspectief van de geest van een verdronken bootvluchteling. Als voorstudie heb ik de korte film Shipwreck gemaakt, die uiteindelijk als scene in de lange film is verwerkt. Omdat ik zelf het camerawerk heb gedaan voor Those Who Feel the Fire Burning werd ik door andere filmmakers gevraagd om dat voor hun ook te doen. Zo heb ik de afgelopen twee jaar veel gewerkt als Director of Photography, onder andere voor de Deense regisseur Mikala Krogh en de Nederlandse regisseur David Verbeek. Ik heb David’s nieuwe speelfilm An Impossibly Small Object gedraaid en die is geselecteerd voor de Big Screen Competitie van het International Film Festival Rotterdam (IFFR). Tijdens het IFFR wordt ook mijn korte film The Atomic Soldiers vertoond. Deze film vertelt de schokkende verhalen van de weinige nog levende getuigen van de Amerikaanse atoomproeven in de jaren vijftig.

Vertel eens over jouw internationale ervaringen bij het maken van The Atomic Soldiers. 
Al geruime tijd ben ik bezig met research voor een speelfilm over een groep mannen die in de jaren '50 mee moesten doen aan een grootschalig atoombomexperiment. Naar schatting zijn er zo’n 400.000 soldaten betrokken geweest bij meer dan 1.000 Amerikaanse atoomproeven. De meeste van deze bommen - veel krachtiger dan de kernwapens boven Hiroshima en Nagasaki - zijn op 70 kilometer van Las Vegas getest, in de Nevada woestijn. Veel van de soldaten die werden bevolen om mee te doen hadden geen idee wat ze overkwam, zijn getraumatiseerd door het aanschouwen van de onvoorstelbare kracht van deze massavernietigingswapens en hebben in de jaren daarna allerlei uitingsvormen van stralingsziekte opgelopen. Hun ervaringen zijn consequent onder het tapijt geveegd door de regering en het was verboden om erover te praten.

Ik heb veel tijd en eigen geld geïnvesteerd om mannen te vinden die dit hebben meegemaakt. Het kostte met name veel tijd om hun vertrouwen te winnen. Daarvoor ben ik meerdere malen afgereisd naar de Verenigde Staten. Ondanks het feit dat ik nog geen financiering had, moest ik zo snel mogelijk beginnen met de research en zodoende heb ik alles zelf gedaan. Waarschijnlijk zullen alle atoomveteranen binnen nu en 10 jaar stervern, dus ik kon niet wachten. Het is eigenlijk absurd dat een twintiger uit Nederland naar Amerika moet afreizen om deze verhalen te documenteren, en dat niemand anders dit doet. De korte documentaire The Atomic Soldiers toont de interviews die ik tijdens dit researchproces heb gedraaid. Uiteindelijk wil ik de verhalen van deze mannen graag doorontwikkelen tot een speelfilm.

Wat neem je mee uit je internationale werkervaringen?
Mijn ambitie is om verhalen te vertellen die relevant zijn voor mensen van alle landen en culturen. We leven in een geglobaliseerde wereld en ik vind het vreemd als een filmmaker of kunstenaar zich zou moeten beperken tot zijn of haar eigen landsgrenzen. Gelukkig ben ik opgegroeid in Europa en heb ik het recht om vrij rond te reizen. Daardoor heb ik veel van de wereld kunnen zien, ook de wereldwijde disbalans tussen arm en rijk. Deze disbalans is een terugkerend thema in mijn werk. Op avontuur gaan en nieuwe plekken ontdekken is voor mij het mooiste wat er is. Toen ik tiener was, was dat mijn droom. Het filmmakersschap leek me een vak waarin ik die droom kon vervullen.

Wat adviseer je andere makers die ook buitengaats willen gaan?
Ik denk dat je als filmmaker heel goed moet weten waarom je internationaal te werk wil gaan en het niet alleen moet doen omdat het interessant klinkt. Het is een voorrecht om over de wereld te kunnen reizen en omdat wij leven in het rijke westen is het voor kunstenaars en filmmakers makkelijk om te vervallen in sociaal toerisme. Daartegenover staat dat het Nederlandse financieringssysteem erg is gericht op producties die met name relevant zijn voor de Nederlandse of Europese cultuur, hoe vaag die begrippen ook zijn. Tegelijkertijd roepen de fondsen en financiers om meer werk van internationale allure, meer lef en meer experiment. Persoonlijk vind ik dit tegenstrijdig en het werkt ondermijnend. Om werk van internationale allure te maken, moeten we af van de naar binnen gerichte blik en ons niet laten beperken door subjectieve barrières zoals landsgrenzen. Is Apocalypse Now niet relevant voor een Nederlands publiek omdat er geen elementen uit de Nederlandse cultuur in voorkomen? Verhalen met internationale allure zijn verhalen met universele waarden.

Welke andere plannen liggen in het verschiet?
Ik ben nu bezig met het ontwikkelen van een speelfilm gesitueerd in Manilla. Die is gebaseerd op de ervaringen die ik heb opgedaan tijdens mijn werk als cameraman voor een documentaire over straatkinderen. Het is project in een vroeg stadium van ontwikkeling, dus ik wil er nog niet te veel over vertellen.

Morgan's nieuwe korte film The Atomic Soldiers is tijdens IFFR te zien op 26, 27 en 30 januari!