Wat je als kunstenaar moet weten over het internationaal cultuurbeleid van Zeeland

Tijdens de reeks DutchCulture on Tour focussen onze adviseurs zich elke editie op een andere cultuurregio met algemene informatie over het lokale internationaal cultuurbeleid en internationalisering, en persoonlijke adviesgesprekken. Op 3 juni brengen we een digitaal bezoek aan de provincie Zeeland tijdens DutchCulture on Tour: Editie Zeeland in samenwerking met CBK Zeeland. Tijdens deze editie beantwoorden we vragen en staan je internationale ambities centraal.

Bestaande uit drie schiereilanden, gescheiden door waterwegen, dunbevolkt, maar voorzien van prachtige oude steden, is Zeeland een unieke provincie van Nederland. Dit geldt ook voor het Zeeuws domein van kunst, cultuur en internationale culturele uitwisseling. Voor iedere kunstenaar, ontwerper of organisatie in de Zeeuwse steden en in de grensregio met Vlaanderen is samenwerking met de zuiderburen een logische en veelbelovende optie. Dit artikel biedt achtergrondinformatie over het (internationaal) cultuurbeleid in Zeeland en de mogelijkheden voor kunstenaars om grensoverschrijdende samenwerkingen aan te gaan, bijvoorbeeld met behulp van een specifieke subsidie of bepaalde contacten. In het profiel over de regio Noord-Nederland vind je meer informatie over het internationaal cultuurbeleid in algemene zin, in Europa en in Nederland.

Het cultuurbeleid van de Provincie Zeeland is gericht op vijf terreinen: bibliotheekwerk, cultureel erfgoed, kunsten (inclusief festivals), talentontwikkeling en cultuureducatie van jongeren (inclusief amateurkunst) en media. Door de coronacrisis is het ontwikkelen en publiceren van het beleid voor de periode 2021-2024 uitgesteld en is de nota Provinciaal Cultuurbeleid 2017-2020 verlengd met een jaar.

Een voorbeeld van een belangrijk project in Zeeland is de Cultural Board. De afstemming en samenwerking binnen de culturele keten heeft in het afgelopen jaar een impuls gekregen via het Zeeuws Cultuur Overleg. De sector werkt steeds nauwer samen en heeft daarom de Cultural Board ingesteld. De board bestaat uit vijf leden, onder wie Geert van Maanen (voorzitter), Robert Vroegindeweij (directeur Muziekschool Zeeland) en Kathrin Ginsberg (directeur-bestuurder CBK). De board is een initiatief van het culturele veld zelf en wil optreden als aanjager en verbinder binnen Zeeland. Ook wil de board het Zeeuwse cultuurveld buiten de provinciegrenzen een gezicht geven.

Gedeputeerde Anita Pijpelink is blij met het initiatief: “Als we de Zeeuwse cultuursector toekomstbestendig willen maken, zullen we moeten vernieuwen. Er is al langere tijd een beweging gaande waarbij de culturele sector meer samenwerkt, gezamenlijk naar buiten treedt en verbinding legt met andere sectoren. Door de coronacrisis voelt iedereen de noodzaak om dit proces te versnellen en om een brede stem te geven aan het cultuurveld. Als Provincie verlenen we hier heel graag onze steun aan.”

Enkele culturele organisaties en musea in Zeeland hebben al een duidelijke internationale focus, zoals Vleeshal in Middelburg. Vleeshal opereert onder de naam Center for Contemporary Art en is de enige in zijn soort binnen Zeeland. Sinds de jaren zeventig organiseert Vleeshal tentoonstellingen en manifestaties van hedendaagse kunst waarmee internationale faam is opgebouwd. Onder de huidige directeur Roos Gortzak hebben kunstenaars als Cally Spooner, Ola Vasiljeva, Simone Forti, Andrea Éva Györi, Matthew Lutz-Kinoy en Paul Maheke speciaal voor Vleeshal nieuwe werken ontwikkeld.

Juist een stad als Middelburg biedt de mogelijkheid internationale en betekenisvolle samenwerkingen aan te gaan. Enerzijds ligt Vleeshal ver af van andere presentatie-instellingen in de Randstad, anderzijds ligt het juist centraal tussen diezelfde Randstad, Parijs, Londen en Keulen. Vleeshal heeft een traditie opgebouwd om vanuit deze positie internationale samenwerkingen aan te gaan met wisselende collega-instellingen. Met deze visie kan het museum een inspiratiebron vormen voor andere culturele organisaties in de regio en een springplank zijn voor kunstenaars en ontwerpers uit de regio.

De Zeeuwse kust en steden zijn een geliefd vakantiegebied voor menig Nederlands en Europees toerist. Buiten toerisme om is Zeeland op het gebied van wetenschappelijke uitwisseling, handel, economie en landbouw gericht op de Europese markt. Zeeuwse ondernemers worden gestimuleerd om zich te ontwikkelen tot een internationale speler. Zo heeft de Provincie Zeeland een team van specialisten (het Europateam) die op de hoogte zijn van de mogelijkheden en ontwikkelingen van de Europese subsidieprogramma's. Zij adviseren graag als het gaat om het ontwikkelen van projectplannen en het aanvragen van Europese subsidies.

De Belgische provincies Oost-Vlaanderen en West-Vlaanderen en het Nederlandse Zeeland werken samen in de Euregio Scheldemond. Hiervoor is de Scheldemondraad in het leven geroepen: een raad van provinciale en gemeentelijke bestuurders die ideeën ontwikkelen voor samenwerking in overleg met bedrijven en maatschappelijke organisaties. De raad kan subsidies verstrekken aan samenwerkingsprojecten via het Scheldemondfonds. Het biedt een bestuurlijk platform voor grensoverschrijdende thema's. 'Niet grenzen aan de groei, maar groeien aan de grens' is het motto van de werking van de Euregio Scheldemond.

DeBuren verstrekt sinds 2015, onder de naam ‘Grensverleggers’, jaarlijks 200.000 euro subsidie aan culturele initiatieven met een bovenlokaal publieksbereik, die leiden tot duurzame verbanden tussen cultuurmakers uit Vlaanderen en een of meerdere van de betrokken Nederlandse grensprovincies. Een project kan € 2.000 tot € 25.000 ontvangen en aanmelden kan via de website van deBuren.

Een voorbeeld van een bestaand grensoverschrijdend project is Grenspark Groot Saeftinghe, een gebied tussen de Schelde, de Antwerpse haven en het (Zeeuws-)Vlaamse achterland, waar zowel Zeeuwse als Vlaamse initiatieven gericht op natuur en recreatie, landbouw, mobiliteit en cultuur plaatsvinden. Het biedt ruimte voor snelle groei en langzame ontwikkeling, samenwerkingen en kleinschalige projecten, maar vooral voor originele ideeën en experiment.

De Vlaamse en Zeeuwse steden delen een rijke geschiedenis van internationale handel in havens, bestuurlijke geschillen en culturele bloeiperioden. Nog steeds zijn er veel overeenkomsten tussen de Zeeuwse en Vlaamse steden qua demografie, architectuur en erfgoed. Bovendien zien de Zeeuwse steden zichzelf als doorgeefluik tussen Holland en Vlaanderen.

Goes, Middelburg, Terneuzen en Vlissingen hopen gezamenlijk benoemd te worden tot ‘culturele hoofdstad’ van het jaar 2033. Zij zouden de Vlaamse studentenstad Gent opvolgen, die in 2030 verkozen is tot culturele hoofdstad. Het regioprofiel is een gezamenlijk product van deze vier grote Zeeuwse gemeenten en de Provincie Zeeland. Het regioprofiel van de vier steden, waarin de wens tot de benoeming voor het eerst in 2018 werd gepubliceerd, vormt een belangrijke basis voor verdere samenwerking op het gebied van cultuur en stedelijkheid en wordt samen met de andere negen Zeeuwse gemeenten en culturele organisaties uitgevoerd.

De opvolging van de Zeeuwse alliantie als culturele hoofdstad van Europa aansluitend o Gent laat zien dat er geen sprake is van onderlinge concurrentie maar van een gezamenlijk doel om de regio Zeeland/(Zeeuws-)Vlaanderen op de kaart te zetten op het gebied van internationale samenwerking. Bovendien laat het de bereidwilligheid van de Zeeuwse steden en provincie zien om te investeren in en zich te profileren op het gebied van kunst en cultuur.