Art after Brexit: FAQ’s voor de kunst- en cultuursector - 2019

United Kingdom

Art after Brexit: FAQ’s voor de kunst- en cultuursector - 2019

Wat verandert er na de Brexit voor culturele organisaties, collectieven, individuele kunstenaars en culturele professionals in de samenwerking met het VK?

Door Michiel van der Padt


Kun je straks nog kunstwerken in bruikleen nemen van Britse musea? Kunnen Nederlandse bands nog wel optreden op de grote Britse festivals? En gaat er iets veranderen voor Britse werknemers bij Nederlandse organisaties? Onze Brexit-bootcamp op 14 maart 2019 was een praktisch ingestoken avond die alle vragen trachtte te beantwoorden. Waar onterechte vrees werd ontkracht en terechte zorgen werden beantwoord met realistische ideeën om voorbereid te zijn op wat komen gaat.

Uitstel van de Brexit?
De bootcamp begon direct met de laatste actualiteiten: vlak voor aanvang werd door het Britse Lagerhuis in Londen gestemd voor een uitstel van de Brexit-datum. Dat betekent dat de Britse regering niet al 29 maart, maar later uit de Europese Unie wil treden. Iedereen haalde even opgelucht adem. Maar, zo waarschuwden de experts, juich niet te vroeg. De Europese regeringsleiders moeten eerst nog unaniem akkoord gaan met het uitstel. Het risico op afwijzing van het uitstel en een Verenigd Koninkrijk dat van de ene dag op de andere geen deel meer is van de Europese Unie, is nog altijd aanwezig. Genoeg reden om goed voorbereid te zijn, ook voor de culturele sector.

Lastig, maar niet onoverkomelijk
In het algemeen kunnen we ervan uitgaan dat, zelfs bij een no-deal Brexit, samenwerken met het Verenigd Koninkrijk op cultureel gebied gewoon kan doorgaan. De warme banden die tussen Nederlandse en Britse culturele organisaties bestaan kunnen prima standhouden, ondanks de ongemakken op het gebied van mobiliteit (denk aan visa, belastingen, zorgverzekering) die de Brexit met zich mee zal brengen. Ook al zijn deze ongemakken reëel, ze zijn ook overkomelijk zolang er een wederzijdse inzet is. Volgens spreker Roel van de Ven, cultureel attaché van de Nederlandse Ambassade in London, is de welwillendheid van Britse organisaties evident. Over het algemeen zijn zij allemaal sterk tegen het vertrek van het VK uit de Europese Unie en stellen zij zich verontschuldigend op ten opzichte van hun Europese partners. Het is voor hen belangrijker dan ooit tevoren om de banden met Nederland sterk te houden. Volgens Van de Ven kijkt men in het Verenigd Koninkrijk met bewondering naar de kwaliteit van artistieke productie van Nederlandse makers.

Mogelijke scenario’s
Spreker Djoeke Adimi is coördinator bij de overkoepelende ministeriële werkgroep voor de Brexit en vertelde over de verschillende mogelijke uitkomsten van het Brexit-proces. Belangrijk is of er een terugtrekkingsovereenkomst wordt gesloten. Zo ja, dan is er sprake van een zogenaamd dealscenario, wat betekent dat er een langzamere en gecontroleerdere overgang naar de nieuwe situatie plaatsvindt, met een overgangsperiode tot eind 2020. Als het VK zonder terugtrekkingsakkoord de EU verlaat ¬– een no-dealscenario – zal er van de ene op de andere dag een hoop veranderen. Het motto van Adimi is: hope for the best, prepare for the worst. Zo treft Nederland speciale ‘contigencymaatregelen’ die de klap van een eventuele no-deal Brexit deels moeten opvangen. Het kabinet komt met een fatsoenlijke oplossing voor Britse burgers in Nederland: alle Britse burgers die voor de Brexit-datum in Nederland verblijven, krijgen van de IND een tijdelijke verblijfsvergunning geldig tot en met 30 juni 2020. Met deze verblijfsvergunning kunnen zij blijven wonen, werken en studeren in Nederland. Vervolgens zal de IND hen uitnodigen voor het aanvragen van een definitieve verblijfsvergunning, waarvoor dezelfde verblijfsvoorwaarden gelden als voor EU-burgers.

De belangrijkste gestelde vragen
Het expertpanel gaf antwoord op een aantal belangrijke vragen vanuit het publiek. Het panel bestond uit Marie Fol, bestuurslid van On The Move, een internationaal netwerk dat zich inzet voor mobiliteit van kunstenaars en cultuurprofessionals; Dick Molenaar, belastingadviseur bij All Arts Belastingadviseurs; Lodewijk Kuiper, beleidsadviseur Public Affairs bij de Nederlandse Museumvereniging en Susanne Mooij, immigratieadvocaat bij Adam & Wolf Immigration Lawyers.

 

1. Ik heb mensen met alleen een Brits paspoort die voor mijn organisatie werken. Gaat er voor hen iets veranderen bij een no-dealscenario?

  • De Nederlandse overheid heeft maatregelen getroffen om te zorgen dat bij een no-deal Britse burgers in Nederland automatisch een tijdelijke verblijfsvergunning krijgen waarmee zij nog vijftien maanden in Nederland kunnen wonen en werken. Voor Britten die al langer dan vijf jaar in Nederland verblijven en een permanente verblijfsvergunning in Nederland hebben geldt dat niet. Britten kunnen overwegen om een Nederlands paspoort aan te vragen, maar doorgaans wordt er dan gevraagd om afstand te doen van de Britse nationaliteit. In geval van een no-dealscenario krijgen Britten met een tijdelijke verblijfsvergunning een uitnodiging van de IND voor het aanvragen van een definitieve verblijfsvergunning, waarvoor dezelfde verblijfsvoorwaarden zullen gelden als voor EU-burgers. Met deze definitieve verblijfsvergunning kunnen alle Britten die voor de Brexit-datum rechtmatig in Nederland verbleven, blijven wonen, studeren en werken.
  • Op het gebied van belastingen en sociale zekerheid verandert er ook het een en ander. Zie de laatste informatie over belastingen en de laatste informatie over sociale zekerheid.

2. Voor mijn festival/evenement heb ik Britse artiesten uitgenodigd. Wat betekent een no-dealscenario voor hen?

  • Ook na een no-deal Brexit zal de EU naar alle waarschijnlijkheid geen visumplicht opleggen aan Britse onderdanen die korte bezoeken willen afleggen binnen de EU. Wat betreft werkvergunningen, geldt binnen de Wet arbeid vreemdelingen (Wav ) een uitzondering voor mensen wier hoofdverblijf buiten Nederland is en voor maximaal zes aaneengesloten weken binnen een periode van dertien weken in Nederland komen werken als artiest of musicus, als vaste persoonlijke begeleider van een artiest of musicus, als beeldend kunstenaar, conservator of restaurator. Deze voorwaarden zijn vergelijkbaar met artiesten die bijvoorbeeld uit de Verenigde Staten komen.
  • Op het gebied van belastingen en sociale zekerheid verandert er ook het een en ander. Zie de laatste informatie over belastingen en de laatste informatie over sociale zekerheid. Dick Molenaar van All Arts Belastingadviseurs waarschuwt dat het zogenaamde A1-formulier, dat geldt als bewijs dat je verzekerd bent in je thuisland, niet meer door Britse staatsburgers kan worden opgevraagd in het geval van een no-dealscenario.

3. Wat verandert er voor mij als ik bij een no-deal Brexit ga optreden of voor een korte periode ga werken in Groot-Brittannië?

  • Het Verenigd Koninkrijk heeft beloofd om geen visum te vragen aan Europese burgers voor een tijdelijk bezoek aan het Verenigd Koninkrijk. Kijk hier voor de precieze criteria en voorwaarden om te mogen werken in de VK.
  • Volgens Marie Fol, bestuurslid van On The Move, een internationaal netwerk dat zich inzet voor mobiliteit van kunstenaars, zal er een unilaterale transitieperiode zijn waarin noch visa noch werkvergunningen worden gevraagd. Die periode kan echter op elk moment eindigen, waarna het mogelijk is dat er een visasysteem komt zoals in de Verenigde Staten. In het slechtste geval kan dit betekenen dat er, zelfs voor korte werkbezoeken, een hoge bewijslast kan worden geëist van kunstenaars en culturele professionals. Ook moet je wellicht een zogenaamd certificate of sponsorship hebben om te mogen werken, wat je moet aanvragen bij je Britse werk- of opdrachtgever. Hij of zij moet daarbij kunnen aantonen dat jij de enige gekwalificeerde persoon voor dit werk/deze opdracht bent. Het is belangrijk het certificaat in bezit te hebben voordat je naar het VK reist, maar let op: er kan nogal wat tijd overheen gaan voordat deze papierwinkel geregeld is. Begin dus op tijd.
  • Op het gebied van belastingen en sociale zekerheid verandert er ook het een en ander. Zie de laatste informatie over belastingen en de laatste informatie over sociale zekerheid. Volgens Dick Molenaar van All Arts belastingadviseurs kan BTW gewoon worden afgelegd naar Nederland en withholding tax blijft hetzelfde voor artiesten. Ook kan deze nog steeds worden afgetrokken van het wereldwijde belastbare inkomen, zoals gebruikelijk.

4. Ik zit in een Europees samenwerkingsverband met een Britse partner, met een Europese subsidie (bijvoorbeeld van Creative Europe of Erasmus+). Wat gaat er gebeuren met deze samenwerking?

  • Volgens Marie Fol, bestuurslid van On The Move, een internationaal netwerk dat zich inzet voor mobiliteit van kunstenaars, zal het Creative Europe programma dat tot eind 2020 loopt in principe worden afgemaakt, inclusief Britse partners (check hiervoor de site van de Europese Commissie). Tenminste, indien de Britten hun deel van de financiering van het CE programma blijven bekostigen. Doen de Britten dat niet, dan treedt er een garantie van de Britse regering in werking voor de Britse partners in een project die de garantie hebben aangevraagd. Meer details en up-to-date informatie vind je bij de Britse Creative Europe Desk.
  • Ook studenten die op het moment van een no-deal in een Erasmus+ programma zitten, kunnen dit gewoon afmaken.
  • Na 2020 zal het VK zich mogelijk kunnen ‘inkopen’ binnen het Creative Europe programma als zij deze culturele netwerken en samenwerkingen wensen voort te zetten, net zoals Noorwegen dat nu doet. Het is echter nog niet zeker dat het VK dit zal gaan doen.
  • Verder is het goed om te beseffen dat de fluctuatie van de Britse pond – een direct gevolg van de Brexit – invloed kan hebben op de beschikbare gecofinancierde budgetten. Sommige projecten zijn hierdoor nu al in de problemen aan het raken.

5. Ik heb een diploma van een Britse (kunstvak)onderwijsinstelling. Is dit nog wel geldig na een no-deal Brexit?

  • Bij een no-dealscenario zal een al in Nederland erkend Brits diploma hier na de Brexit gewoon rechtsgeldig blijven. Voor nieuwe aanvragen na de Brexit-datum geldt dat Britse beroepskwalificaties beschouwd worden als een in een derde land (buiten de EER) behaalde kwalificatie. De gevolgen voor erkenning van zo’n diploma verschillen per beroep. Je kunt het ook navragen bij de instelling waar het diploma behaald is.

6. Een deel van onze kunstcollectie bevindt zich in het VK. Moeten we deze collectie nu zo snel mogelijk terughalen?

  • Volgens Lodewijk Kuiper, beleidsadviseur Public Affairs bij de Nederlandse Museumvereniging die 400 museale instellingen vertegenwoordigt, werden er afgelopen maanden risico’s gevreesd op douaneformaliteiten en invoerrechten in het geval van een no-deal Brexit.. Gelukkig heeft de Europese Commissie voor terugkerende bruikleen op 11 maart een overeenkomst gepresenteerd over douane-aangelegenheden. Daarin staat dat goederen die vóór de Brexit-datum aan het VK zijn uitgeleend en in onveranderde staat terugkeren vrijgesteld zijn van importheffingen (zie art 7.4). Zie ook de toelichting van de Erfgoedinspectie.
  • De ministeries van OCW, Financiën en de Douane scharen zich achter dit document. Wel is de vraag hoe zich dit vertaalt naar de specifieke documenten die nodig zijn in de verschillende situaties voor en na de Brexit.
  • Vanuit de zaal werd opgemerkt dat voor nieuwe bruikleen het verstandig kan zijn om een ‘ouderwetse’ carnet ATA op te stellen, waarin de overeenkomst over de tijdelijk in- en uitvoer van goederen staat vastgelegd.
  • Volgens Marie Fol, bestuurslid van On The Move, een internationaal netwerk dat zich inzet voor mobiliteit van kunstenaars, is het voor sectoren die te maken hebben met voorwerpen die onderdelen bevatten van bedreigde diersoorten (denk bijvoorbeeld aan ivoor) van belang een CITES-vergunning aan te vragen.

Hanteerbare belemmeringen

De conclusie van de Brexit-bootcamp is dat een Brexit, zeker in de no-dealvariant, de nodige administratieve en praktische hobbels zal opleveren. Deze belemmeringen zijn reëel, maar ook hanteerbaar. In sommige opzichten, zoals op het gebied van belastingen, verandert er niet heel veel. Wat betreft visa en verblijfsvergunningen zullen er op de korte termijn nog geen grote problemen optreden zolang je voor de Brexit-datum in Nederland verblijft. Het is wel verstandig, zeker wanneer je je voor langere tijd in Nederland wilt gaan vestigen met een Brits paspoort of in het VK met een Nederlands paspoort, om je te gaan voorbereiden op de toekomst. Het wordt na de Brexit namelijk een stuk lastiger om je als Brit in Nederland of als Nederlander in het VK te vestigen.

Ook de Europese samenwerkingsverbanden kunnen in principe worden afgemaakt. Hopelijk kunnen deze samenwerkingen, wanneer het VK daar bereid toe is, vervolgd worden. Hiervoor is het belangrijk dat de bestaande professionele relaties met Britse kunst- en cultuurinstellingen en personen in stand worden gehouden.

Het is op dit moment vooral de onzekerheid die nu ons dreigt te verlammen, en het is goed mogelijk dat die nog lang zal duren. De vraag is: geeft de onwetendheid over de toekomst voldoende aanleiding om samenwerkingsverbanden, uitwisseling en wederzijdse investeringen op te schorten? Wij denken van niet. Laat je niet afremmen door de ongewisse uitkomst van de Brexit, want de hindernissen zijn overkomelijk. Het behoeft de nodige voorbereiding om een en ander soepel te laten verlopen, maar de dankbaarheid van de Britse partners zal ongetwijfeld groot zijn.

(Niet complete) lijst met handige en interessante sites


Een aantal interessante artikelen uit de kranten:


Voor meer vragen neem contact op met het Mobility Info Point van DutchCulture.

Download de FAQ’s en bovenstaande links ook in het menu linksboven

Did you find this information useful?
0